نحوه نگهداری برنج تقریبا در دو کلمه خلاصه می شود: خشک و خنک. این دو عامل برای محافظت از برنج باید در محل نگهداری آن رعایت شود. برنج را در دو محل نگهداری می کنند: خانه یا انبار خشک و خنک نگه داشتن این مکان ها به روش های متعددی انجام می شود. در این مطلب مژده-فود هم به روش های صحیح نگهداری از برنج می پردازیم و هم نحوه نگهداری برنج در خانه و انبار.
چرا باید از برنج نگهداری کنیم؟
سوالی که در نگهداری برنج پیش می آید این است که: از بین این همه غلات چرا برنج را بیشتر از سایر غلات نگهداری می کنیم؟
برنج به خصوص در کشور ما یکی از مواد غذایی اصلی در سفره خانوار است. بعضی از افراد هر روز در وعده های غذایی خود استفاده می کنند. برخی دیگر هم حداقل هفته ای سه بار برنج را دروعده های غذایی خود دارند. پس این ماده غذایی جزء جدایی ناپذیر سفره هاست و به دلیل استفاده زیاد و روزانه به مقدار زیاد خریداری می شود. در زیر به دلایا نگهداری برنج اشاره کوتاهی می کنیم تا سریع تر به سراغ نحوه نگهداری از آن برویم.
دلایل نگهداری از برنج:
- این ماده غذایی هنگام پخت حجمش دو یا چند برابر می شود. پس هنگام نگهداری جای کمتری می گیرد.
- طبخ آسانی دارد و در کمتر از 40 دقیقه می توانید یک غذای کامل داشته باشید.
- اگر به صورت کته و بدون روغن پخته شود فاقد کلسترول، سدیم و چربی است.
- یک غذای سیرکننده است.
- از مواد غذایی ارزان محسوب می شود.
- فاقد مواد آلرژی زاست.
- اگر از برنج درست نگهداری نشود آفت و شپشک می زند.
نکات مهم قبل از خرید برنج
- قبل از خرید برنج به نکته مهمی باید توجه کنید تا نگهداری از آن راحت تر باشد.
برنجی که می خرید حتما خشک باشد تا نحوه نگهداری برنج ساده تر شود. زمان خشک کردن برنج تقریبا 60 ساعت است که از دستگاه های خشک کن برای این کار استفاده می شود. با افزایش روزافزون تقاضای خرید برنج و مصرف زیاد آن توسط خانوار و رستوران ها، زمان خشک کردن برنج کمتر شده است. تولیدکنندگان باید زودتر به نیاز مشتریان پاسخ دهند از این رو زمان تقریبی خشک کردن برنج به 50 ساعت یا حتی کمتر کاهش یافته است. - خرید برنجی که از خشک بودن آن مطمئن باشید به خصوص در بسته بندی های پلمپ شده کار ساده ای نیست. پس هنگام خرید از فروشگاه های معتبر یا از افرادی که مطمئن هستند خریداری کنید. چون اگر برنجی که کاملا خشک نشده باشد را تهیه کنید بعد از مدت کمی شپشک یا کرم می زند.
- اگر حجم زیادی برنج دارید و از نحوه نگهداری برنج در انبار اطلاعات دقیقی ندارید با ما همراه باشید. برای انبار کردن برنج ابتدا باید از خشک بودن برنج مطمئن شوید. برای این کار می توانید برنج را در جایی که نور مستقیم خورشید نتابد مثلا در سایه و در فضای باز برنج را پهن کنید تا کاملا خشک شود. برای خشک شدن برنج نباید از نور خورشید استفاده کرد دلیل آن را در زیر ببینید.
آیا نور خورشید برای خشک کردن برنج ضرر دارد؟
نور خورشید باعث خرد شدن دانه های برنج می شود. زیرا نور خورشید بر نشاسته موجود در برنج تاثیر می گذارد و باعث واکنش نشاسته می شود. برنجی که در معرض نور مستقیم خورشید نگهداری شده باشد هنگام پخت له می شود و به اصطلاح «شفته» می شود. پس برای خشک کردن برنج یا از بین بردن شپشک و کرم برنج آن را جلوی نور مستقیم خورشید قرار ندهید.
نحوه نگهداری برنج در انبار
سعی کنید کیسه های برنج را بیش از 20 سانتی متر بالاتر از زمین نگهداری کنید. با این کار برنج شما از گزند موش ها و حشرات موذی در امان خواهد ماند. همچنین هوا در زیر کیسه ها جریان خواهد داشت و مانع ایجاد رطوبت در زیر کیسه ها می شود. می توانید از محفظه ها یا قفسه‌های فلزی یا چوبی برای ایجاد این فاصله استفاده کنید.
کیسه های برنج را به دیوار تکیه ندهید. فاصله چند سانتی متری به اندازه یک بند انگشت از دیوار و بین کیسه های برنج باعث عبور جریان هوا بین کیسه ها می شود. هوا باعث خشک شدن رطوبت ایجاد شده بین کیسه‌ها می شود.
برنج را به صورت فشرده نگهداری نکنید. فشرده کردن برنج باعث می شود جای کمتری بگیرد و از فضای کمتری در انبار استفاده شود. اما این فشرده‌سازی باعث نگه داشتن رطوبت داخل برنج و مهیا کردن شرایط مناسب برای آفت و شپشک برنج می شود. سعی کنید بخشی از کیسه‌ی برنج را خالی نگه دارید و بیشتر از 30 تا 40 کیلو را در یک کیسه نریزید.
جنس مطلوب کیسه برنج برای نگهداری از آن
جنس کیسه در نحوه نگهداری برنج بسیار مهم است. امروزه کیسه‌های برنج اکثرا از جنس پلاستیک هستند. نگهداری برنج در کیسه های پلاستیکی به دو علت پیشنهاد نمی شود:
- کیسه های پلاستیکی رطوبت را جذب نمی کنند و باعث می شوند رطوبت برنج داخل کیسه بماند. وجود رطوبت باعث آفت و کرم برنج می شود.
- برنج جاذب بو هم هست و پس از مدتی که در نزدیکی چیزی قرار بگیرد بوی آن را به خود جذب می کند. نگهداری برنج در کیسه های پلاستیکی باعث می شود پس از مدتی برنج عطر و طعم پلاستیک و کیسه را به خود بگیرد و طعم و بوی خودش را از دست بدهد.
احتمالا شما هم تا به حال برنجی را امتحان کرده اید که بوی گونی پلاستیکی میداده‌است.
بنابراین جنس مطلوب برای کیسه های برنج پارچه نخی می باشد. کیسه های نخی رطوبت را به خود جذب می کنند و مانع آفت زدن برنج می شوند. همچنین ماندگاری عطر و طعم برنج را تا یکی دو سال افزایش می دهند. اما مشکل کیسه های نخی این است که پس از مدتی ممکن است پاره‌شوند. اگر می خواهید برنج را برای مدتی طولانی نگه دارید سعی کنید از جنس مرغوب کیسه‌های نخی استفاده کنید.
برنج هندی مژده را ببینید و کیسه‌ی مرغوب آن را با سایر کیسه‌های برنج مقایسه‌کنید.
نحوه نگهداری برنج در خانه و دو دشمن محبوب آن را بشناسید
نور خورشید و رطوبت دو دشمن برنج هستند. تابش مستقیم نور خورشید به برنج باعث سنتز نشاسته می شود. و هرچه نشاسته برنج بیشتر باشد چسبندگی آن هم بیشتر می شود. برنج های ایرانی نشاسته کمتری نسبت به برنج های ژاپنی دارند و در دسته برنج های با نشاسته متوسط قرار می گیرند. اگر این برنج در معرض نور خورشید قرار بگیرد سطح نشاسته آن بیشتر می شود و در نتیجه هنگام پخت له می شود و حالت چسبندگی به خود می گیرد. این چسبندگی پلو مناسب ذائقه‌ی ما ایرانی ها نیست.
حشرات و تقریبا تمامی موجودات زنده برای ادامه حیات به آب احتیاج دارند. رطوبت موجود در هوا و مواد غذایی می تواند آب مورد نیاز برای تغذیه برخی حشرات را تامین کند. اگر برنج در جای مرطوب قرار گرفته باشد یا به طور کامل خشک نشده باشد مکان مناسبی برای رشد قارچ ها و حشرات خواهد بود.
پس کاهش رطوبت برنج در نگهداری آن عامل مهمی به شمار می رود. روش های متعدد سنتی و صنعتی برای کاهش رطوبت برنج وجود دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره‌می‌کنیم.
خرید برنج مژده پاکستانی به صورت عمده
نحوه نگهداری برنج
روش های سنتی نگهداری برنج برای کاهش رطوبت آن
استفاده از سیر
سیر در طب سنتی ایرانی دارای طبع خشک و گرم است. از این رو چند دانه سیر داخل کیسه یا ظرف برنج یک نحوه نگهداری برنج برای جلوگیری از آفت و شپشک می باشد. اما به دلیل خاصیت جذب بوی برنج بعد از مدتی برنج بوی سیر می گیرد.
استفاده از فلفل تند و خشک
فلفل هم مانند سیر دارای طبع گرم و خشک است از این رو می توانید در کیسه های برنج از چند دانه فلفل استفاده کنید. فلفل برخلاف سیر بوی برنج را تغییر نمی دهد و می توانید به راحتی از آن در کیسه‌ها و ظرف های برنجتان استفاده‌کنید.
آهن در کیسه برنج
آهن در معرض اکسیژن و رطوبت اکسید می شود پس جاذب خوبی برای رطوبت است. می توانید از یک میخ یا قطعه ای از میلگرد داخل کیسه‌ی برنجتان استفاده کنید تا رطوبت برنج را به خود جذب کند و مانع آفت زدن برنج شود.
استفاده از برگ یا پوست و چوب برخی گیاهان در نحوه نگهداری برنج
برگ یا پوست گردو یکی از جاذب های ارزان و خوب برای رطوبت می باشد. پوست های گردو را دور نریزید آن ها را داخل کیسه های برنج قرار دهید تا رطوبت برنج را جذب کنند. در جنوب ایران از برگ درخت چریش برای جذب رطوبت در برنج استفاده‌می‌کنند. زنجبیل، زردچوبه، نعنا، میخک و… به طور کلی گیاهانی که در طب سنتی ایران دارای طبع گرم و خشکی باشند برای جذب رطوبت استفاده می شوند.
هر چه بگندد نمکش می زنند
نمک هم برای پیشگیری از شپشک و کرم برنج استفاده می شود و هم برای از بین بردن آفت های برنج. این ماده یکی از جاذب های قوی رطوبت می باشد که از گذشته تا به امروز از آن به عنوان ماده‌ی نگهدارنده‌ی طبیعی مواد غذایی استفاده شده‌است. شاید نمک نتواند کرم ها و شپشک های برنج را کامل از بین ببرد ولی تا حد زیادی جلوی رشد آن ها را می گیرد و مانع تکثیر این آفات می شود.
گوگرد و جعبه کبریت در نگهداری برنج
برخی از افراد گوگرد را برای جذب رطوبت برنج پیشنهاد می کنند. آن ها اعتقاد دارند که اگر یک جعبه کبریت را داخل کیسه یا ظرف برنج قرار دهید، به برنجتان در مقابل شپشک ها لباس ضدگلوله پوشانده‌اید.
نحوه نگهداری برنج در خانه به روش های صنعتی
احتمال خراب شدن برنج در مناطق گرمسیری و مرطوب بسیار بیشتر از سایر مناطق می باشد. ساکنان این مناطق از روش های متنوعی برای نگهداری برنج استفاده‌می کنند که در بالا به برخی از روش های سنتی اشاره کردیم. اما وجود امکانات و روش های جدید کار را برای ساکنان مناطق گرم و مرطوب راحت تر کرده‌است.
استفاده از یخچال و فریزیر برای نگهداری برنج
راهی ساده‌تر و راحت تر از یخچال و فریزر برای نگهداری برنج میشناسید؟
دمای زیر صفر درجه‌ی فریزر باعث می شود بتوانید سال ها برنجتان را با خیال راحت نگهداری کنید. اما مشکل این روش نداشتن فضای کافی برای برنج زیاد در فریزیر و یخچال است. اگر یخچال و فریزرتان به اندازه‌ی کافی فضای خالی دارد سراغ روش های دیگر نروید.
نحوه نگهداری برنج در قفسه های بالا و پایین کابینت
همه‌ی ما بی شک می دانیم که هوای گرم چون از هوای سرد سبک تر است بالاتر قرار می گیرد. گرما و رطوبت هم دوستانی هستند که برای از‌بین‌بردن برنج در هر جایی حضور دارند. پس برای نگهداری برنج در خانه از قفسه‌های پایینی که اندکی از سطح زمین بالاتر هستند استفاده کنید و سراغ کابینت ها و قفسه‌های بالایی نروید.
استفاده از ظروف پلاستیکی مات
اگر ظرف پلاستیکی دارید که درپوش آن به خوبی بسته‌می شود و مانع ورود رطوبت و هوا به داخل برنج می شود یک گزینه‌ی خوب برای نگهداری برنج در خانه می باشد. سعی کنید از ظروف پلاستیکی مات استفاده کنید تا نور هم به برنج نتابد. اما مشکل ظروف پلاستیکی همینطور که قبلا درباره کیسه های پلاستیکی گفتیم بوگرفتن برنج است. برنج پس از مدتی عطر و بوی خود را از دست می دهد و بوی پلاستیک و ظرفی که در آن قرار‌داشته، می گیرد.
ظروف شیشه‌ای مات انتخابی عالی برای نگهداری برنج
اگر ظرف شیشه‌ای دارید که درپوش آن به خوبی بسته‌می شود و به اصطلاح چفت می شود، مکان مناسبی برای نگهداری برنج است. سعی کنید از ظروف شیشه ای مات استفاده‌کنید تا مانع تابش مستقیم نور به برنج شوید. یا با استفاده از ترفندهایی ظرف های شیشه‌ای نگهداری برنج را مات کنید.
نحوه نگهداری برنج با اتو کردن کیسه های نخی
اگر می خواهید برنج را داخل کیسه‌ی نخی قرار دهید قبل از ریختن برنج داخل‌کیسه آن را اتو کنید. اتو کردن کیسه نخی باعث می شود هم آلودگی های کیسه از بین برود و هم اگر رطوبتی در کیسه وجود داشت رفع شود. اگر کیسه را روی زمین قرار می دهید بهتر از از کتاب یا تخته برای زیر کیسه استفاده‌کنید.
نگهدارنده های الکترونیکی ویژه برنج و غلات
استفاده از ظرف های نگهدارنده الکترونیکی ویژه برنج علاوه بر افزایش زمان نگهداری برنج تا دوبرابر و بیشتر،
با درجه‌بندی هایی که روی ظرف تعبیه‌شده میزان برنج باقی‌مانده را نشان می دهد. این ظرف ها از چند لایه پلاستیکی و فلزی ساخته‌شده‌اند که جلوی نفوذ رطوبت به برنج را می گیرند.
با جاذب های اکسیژن و رطوبت برنج را 25 تا 30 سال نگه دارید
همینطور که قبلا اشاره کردیم رطوبت عامل مهم در خراب شدن برنج است. پس اگر بتوانیم به هر طریقی رطوبت را از برنج بگیریم می توانیم برنج را سال ها در خانه مان نگهداری کنیم. این جاذب های اکسیژن در دو نوع «جاذب اکسیژن مواد غذایی مرطوب» و «جاذب اکسیژن مواد غذایی خشک». چون برنج ماده غذایی خشک است در خرید جاذب اکسیژن دقت کنید.
مواد موجود در جاذب اکسیژن بر پایه بی سولفیت و هیدرازین بوده که از تازه ترین دستاوردهای بیوتکنولوژی هستند. استفاده از این مواد تازگی و طعم طبیعی مواد غذایی را حفظ می کند و ماندگاری محصول را بدون افزودن مواد نگهدارنده افزایش می دهند. با استفاده از این جاذب های اکسیژن می توانید برنج را 25 تا 30 سال نگهداری کنید.
در آخر در نحوه نگهداری برنج فقط کافیست یک اصل مهم را به یاد داشته باشید :
در جای خشک و خنک نگهداری شود.
اگر شما هم روش های خاصی برای نگهداری از برنج می شناسید که استفاده می کنید با ما به اشتراک بگذارید تا در مژده فود با نام خودتان در سایت قرار دهیم. پیشنهاد میکنیم مقاله مراحل کاشت برنج در ایران رو بخونید.
